W praktyce obrotu gospodarczego bardzo często stosowana jest kara umowna. Zwykle dotyczy to sytuacji, gdy przedsiębiorcy zawierają umowę i chcą zabezpieczyć swoje interesy. Wbrew pozorom, nie jest jednak powszechnie wiadome, czym jest kara umowna, jak ją zastrzec i czy można bronić się przed jej zapłatą. Na kanale YouTube został opublikowany syntetyczny film, który ma za zadanie przedstawić najważniejsze konkretne informacje na temat kary umownej. Poniżej znajdą również Państwo krótki artykuł w formule Q&A (pytanie – odpowiedź).
Gdzie jest uregulowana kara umowna?
Instytucję kary umownej regulują przepisy ustawy – Kodeks cywilny, a konkretnie art. 483 i art. 484 k.c.
Czego może dotyczyć kara umowna?
Kara umowna ma na celu zabezpieczenie interesu stron, które zawierają umowę. Z art. 483 k.c. wynika jednoznacznie, że kara umowna służy zabezpieczeniu wyłącznie zobowiązań o charakterze niepieniężnym (czyli innych niż zapłacenie jakiejś kwoty). Jest to ważne, ponieważ niedopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek opóźnienia w zapłacie (w przypadku opóźnienia z zapłatą interes wierzyciela jest chroniony przez odsetki za opóźnienie, a w przypadku transakcji handlowych – odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych).
Realizacja innych niż zapłata obowiązków może być zabezpieczona karą umowną. Przykładowo, karę umowną można zastrzec na wypadek: opóźnienia z przekazaniem przez inwestora placu budowy, opóźnienia z rozpoczęciem przez wykonawcę robót, opóźnienia z zakończeniem robót. W orzecznictwie sądowym dopuszczane jest również zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia przez którąś ze stron od zawartej umowy.
Jak zastrzec karę umowną?
Karę umowną należy zastrzec w umowie (klauzula kary umownej). Nie domniemywa się istnienia zastrzeżenia kary umownej, musi zostać wyraźnie ujęta wśród postanowień umowy. Do najważniejszych elementów, które powinna zawierać klauzula kary umownej zaliczyć trzeba: zobowiązanego (kto ma zapłacić karę umowną?), przesłankę (jaka sytuacja skutkuje obowiązkiem zapłaty kary umownej?), wysokość (ile wynosi kara umowna?). Co do wysokości kary umownej, dopuszcza się jej określenie kwotowe (konkretna kwota), jak i poprzez podanie metody obliczenia (np. określony procent wynagrodzenia umownego).
Trzeba pamiętać, że kara umowna należy się bez względu na to, czy powstała szkoda (wynika to wprost z art. 483 k.c.). Ważne, że kara umowna ma za zadanie rekompensować taką ewentualną szkodę. Co istotne, gdyby szkoda przewyższała karę umowną, to generalnie nie można domagać się odszkodowania ponad karę umowną. Jeżeli strony umowy chciałyby się zabezpieczyć, aby mogły dochodzić wyższego odszkodowania, takie postanowienie również powinno zostać uwzględnione w umowie.
Czy można bronić się przed zapłatą kary umownej?
Jak najbardziej! Jeżeli druga strona umowy domaga się od Państwa zapłaty kary umownej, można podjąć próbę obrony. Pierwszym sposobem jest powoływanie się na brak winy (wykazanie, że przesłanka naliczenia kary, np. opóźnienia wykonania robót budowlanych, wystąpiła z przyczyn od Państwa niezależnych). Oprócz tego, w ewentualnym procesie o zapłatę kary umownej, można wnosić o tzw. miarkowanie kary umownej (obniżenie wysokości kary umownej). Takie miarkowanie kary umownej jest uzasadnione wtedy, gdy umowa została przynajmniej w znacznej części wykonana albo kara umowna jest rażąco wygórowana.
- Radca prawny i adwokat – co ich łączy, co ich dzieli? - 24 stycznia 2022
- Odpowiedzialność osoby zarządzającej: prawo konkurencji i konsumenckie - 21 stycznia 2022
- Życzenia - 22 grudnia 2021