Konwencja CMR – co reguluje i gdzie obowiązuje?
Zasady odpowiedzialności przewoźników są regulowane nie tylko w prawie krajowym, ale także w aktach prawa międzynarodowego. Najważniejszym z nich jest Konwencja CMR. Konwencja CMR to Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów sporządzona w Genewie dnia 19 maja 1956 r. (Dz.U. 1962 nr 49 poz. 238). Określa ona zasady międzynarodowego przewozu towarów przez przewoźników oraz zasady ich odpowiedzialności z tego tytułu. Oczywiście znajduje one zastosowanie tylko w przewozach pomiędzy państwami, które podpisały CMR. Polska jest jednym z sygnatariuszy konwencji. Również wiele innych państw podpisało konwencję, w tym m.in. Albania, Armenia, Austria, Białoruś, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Gruzja, Niemcy, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Izrael, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Czarnogóra, Maroko, Holandia, Norwegia, Portugalia, Mołdawia, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Macedonia, Turcja, Ukraina, Wielka Brytania i Irlandia Północna.
Jakie są zasady odpowiedzialności według konwencji CMR?
Odpowiedzialność przewoźnika na gruncie Konwencji CMR jest bardzo szeroka. Odpowiada on bowiem za:
- całkowite lub częściowe zaginiecie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie miedzy jego przyjęciem a wydaniem,
- za opóźnienie dostawy.
Ta ostatnia podstawa odpowiedzialności powstaje w sytuacji, gdy towaru dnie dowieziono na umówiony czas. Oprócz tego, z opóźnieniem dostawy mamy do czynienia, czas przewozu przekracza czas, jaki można by przyznać przewoźnikowi przy zachowaniu należytej staranności. Dotyczy to sytuacji, w której nie ustalono konkretnego terminu dostawy.
Konwencja CMR: wyłączenie odpowiedzialności przewoźnika
W pewnych sytuacjach przewoźnik jest zwolniony z odpowiedzialności. Następuje to, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towary bądź opóźnienie dostawy zostało spowodowane:
- winą osoby uprawnionej,
- zleceniem wydanym przez osobę uprawnioną,
- wadą własną towaru,
- działaniem siły wyższej.
Poza powyższymi przypadkami odpowiedzialność przewoźnika nie powstaje także w sytuacji, gdy zaginięcie lub uszkodzenie towaru wynika z:
- użycia pojazdów otwartych i nieprzykrytych opończą, jeżeli było ono wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym,
- braku lub wadliwego opakowania, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, narażone są na zaginiecie lub uszkodzenie,
- manipulowania, ładowania, rozmieszczania lub wyładowania towaru przez nadawcę albo odbiorcę lub osoby działające na ich rachunek,
- działania naturalnych właściwości towarów, które mogą doprowadzić do samoistnego zaginięcia albo uszkodzenia towaru, w szczególności przez połamanie, rdze, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschniecie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni,
- niedostateczne lub wadliwe cechy lub numery na sztukach przesyłki,
- przewozu żywych zwierząt.
Zastrzec trzeba, że przewoźnik nie może powoływać się dla zwolnienia z odpowiedzialności ani na wady pojazdu, którym się posługuje dla wykonania przewozu. Również wykluczone jest usprawiedliwianie się winą innej osoby czy pracowników osoby, od której najął pojazd.
Trzeba wiedzieć, że gdy przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko za niektóre przyczyny wywołanej szkody, odpowiada wyłącznie w tym zakresie. Innymi słowy, odpowiedzialność przewoźnika ogranicza się tylko do tych
przyczyn szkody, za które odpowiada.
Konwencja CMR: ciężar dowodu
Zgodnie z przepisami konwencji to przewoźnik ma obowiązek udowodnienia zaistnienia przyczyny wyłączającej swoją odpowiedzialność (ciężar dowodu). Jeżeli jednak na podstawie okoliczności faktycznych stwierdzi on, że doszło do jej powstania, istnieje domniemanie, że zaistniała ona właśnie na ich podstawie. W takim przypadku poszkodowany może przeprowadzić dowód przeciwny.
Ze szczególnym przypadkiem mamy do czynienia, gdy szkoda powstała w żywym inwentarzu lub towarze, a wymagał zastosowania specjalnych warunków przewozu. Wtedy przewoźnik musi wykazać, że podjął środki stosowne do okoliczności lub zastosował się do przekazanych mu instrukcji. Dodać należy, że osoba poszkodowana może, bez dalszych dowodów, uważać towar za zaginiony, jeżeli nie został on wydany w ciągu trzydziestu dni po upływie umówionego terminu. Jeżeli terminu nie umówiono – w ciągu sześćdziesięciu dni po przyjęciu towaru przez przewoźnika.
Odszkodowanie na podstawie Konwencji CMR
Odpowiedzialność przewoźnika na gruncie Konwencji CMR sprowadza się do obowiązku zapłacenia przez niego odszkodowania na rzecz osoby poszkodowanej.
Gdy towar zaginie (w całości lub części), wysokość odszkodowania oblicza się według jego wartości w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu. W jaki sposób się to oblicza? Taka wartość wynika z ceny giełdowej, a w razie jej braku – według bieżącej ceny rynkowej. Jeśli takich cen nie ma, odszkodowanie oblicza się na podstawie zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości. Przepisy Konwencji CMR bardzo szczegółowo określają zasady obliczania odszkodowania. Kwestie te poruszaliśmy na blogu kancelarii we wcześniejszym wpisie „CMR: odszkodowanie od przewoźnika – wysokość szkody„.
Konwencja CMR: czy adwokat lub radca prawny pomoże?
Niezależnie od tego, czy prowadzą Państwo firmę przewozową (firmę transportową), nadawcę, odbiorcę, spedytora czy ubezpieczyciela, w przypadku szkody transportowej warto sięgnąć po pomoc prawną. Adwokat lub radca prawny zajmujący się prawem przewozowym (konwencja CMR) pomoże w ustaleniu taktyki działania. Konieczna może być reklamacja, zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela czy wezwanie do zapłaty. W ostateczności kancelaria prawna może poprowadzić postępowanie sądowe, np. o zapłatę frachtu (przewoźnego) czy odszkodowania.
Jeżeli potrzebują Państwo wsparcia w dziedzinie prawo przewozowe (konwencja CMR), zapraszamy do kontaktu!
- Prosta spółka akcyjna – wady i zalety - 17 marca 2025
- Ochrona dobrego imienia (dóbr osobistych) przedsiębiorcy i spółki - 10 marca 2025
- GPSR: czy zawsze instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa są niezbędne? - 3 marca 2025
