Blog naszej kancelarii

Umowy handlowe i kontrakty gospodarcze – jak unikać błędów, na co uważać? (cz. 2)

umowy handlowe kontrakty gospodarcze radca prawny adwokat kancelaria szczecin
Umowy handlowe stanowią istotną część aktywności niemal w każdej działalności gospodarczej. Choć ich podstawowym celem jest sprzedaż swoich produktów lub usług albo nabycie takich, które są przedsiębiorcy potrzebne, czy ogólnie nawiązanie współpracy gospodarcze, trzeba pamiętać jedno – dobra umowa ma na celu zabezpieczenie prawne i biznesowe firmy. W praktyce niejednokrotnie umowy gospodarcze nie są przejrzyste, są nadmiernie rozbudowane, a ich postanowienia prowadzą do tego, że w gruncie rzeczy nie wywierają zamierzonych skutków. Dlaczego? Okazuje się, że umowa jest za mało elastyczna, wewnętrznie sprzeczna, zawiera postanowienia sprzeczne z prawem albo klauzule niedozwolone (abuzywne), czy inne wady konstrukcyjne lub treściowe. Na co trzeba zwrócić uwagę, przygotowując lub podpisując umowę (kontrakt)? Czy warto, żeby umowę przygotował adwokat lub radca prawny?

Spis treści

Umowy handlowe a zakaz konkurencji

Umowy handlowe – bardzo ważne jest tutaj zwrócenie uwagi na postanowienia dotyczące zakazu konkurencji. Oprócz tego musimy zastanowić się nad kwestią zachowania poufności. W praktyce można zaobserwować dwa skrajne zjawiska:

  • pominięcie regulacji zakazu konkurencji w umowie
  • wprowadzenie nazbyt uciążliwych i nieuzasadnionych zakazów konkurencji, które prowadzić mogą literalnie do pozbawienia kontrahenta jakichkolwiek możliwości zarobkowych w danej branży.

Postanowienia określające warunki uczciwej konkurencji powinny być redagowane tak, aby „nie wylać dziecka z kąpielą”. Zbyt rygorystyczne obowiązki czy kary za naruszenie zakazu konkurencji mogą prowadzić, w razie sporu sądowego, do oceny, że takie postanowienia są wręcz nieważne. I nie przyniosą nam żadnej ochrony, na którą liczyliśmy. Natomiast zbyt łagodne i enigmatyczne zakazy mogą nie zabezpieczać firmy przed różnymi kreatywnymi działaniami nieuczciwego kontrahenta, który chciałby obejść ustalone reguły. 

Klauzule o poufności czy osobne NDA?

Oprócz samej kwestii zakazu konkurencji, przy niektórych umowach może dochodzić do ujawniania kontrahentowi bardzo ważnych informacji, które niekoniecznie powinny trafić w niepowołane ręce. Przykładem jest sytuacja, w której jeden z kontrahentów przekazuje dane techniczne lub handlowe konkurencji albo sam je wykorzystuje do działalności konkurencyjnej. W celu zapobieżenia takim sytuacjom, można zawrzeć osobną umowę o zachowaniu poufności (NDA) czy sformułować takie zasady w jednym kontrakcie. Warto również określić sankcje za naruszenie tych postanowień, aby dostatecznie zabezpieczyć swoje interesy na wypadek naruszeń ustalonych reguł.

Zamiast sądu – arbitraż czy mediacja?

Umowy handlowe często nie zawierają postanowień dotyczących polubownego sposobu rozwiązywania sporów. Bardzo często poprzestaje się na enigmatycznym stwierdzeniu „w razie braku porozumienia, spór będzie rozstrzygał sąd powszechny”. Jest to postanowienie w gruncie rzeczy martwe.

W wielu branżach warto rozważyć wprowadzenie klauzuli arbitrażowej (zapis na sąd polubowny), celem przyspieszenia rozstrzygnięcia ewentualnych sporów. Wówczas sprawa nie będzie rozpatrywana przez zwykły sąd powszechny, ale sąd arbitrażowy (polubowny), który może nie tylko szybciej, ale i taniej rozwiązać konflikt. Co ważne, wyrok sądu polubownego może być następnie uznany oficjalnie przez sąd albo może zostać stwierdzona jego wykonalność. Pozwoli to na jego wykonanie tak, jak przebiegałoby to na podstawie wyroku sądowego.Można także w umowie zawrzeć klauzulę, zgodnie z którą kontrahenci w pierwszej kolejności wezmą udział w mediacji. Mediacja coraz bardziej zyskuje na popularności, a jej profesjonalne przeprowadzenie może pozwolić na uniknięcie postępowania sądowego czy arbitrażowego.

Wzorzec umowy handlowej, regulamin, ogólne warunki – problem aktualizacji

Obrót profesjonalny pomiędzy przedsiębiorcami niejednokrotnie odbywa się z uwzględnieniem opracowanych przez firmy ogólnych warunków umów (są różnie nazywane: ogólne warunki sprzedaży, ogólne warunki świadczenia usług, regulaminy itp.). Oprócz tego przedsiębiorstwa pracują na przygotowanych wewnętrznie wzorach umów, w których następuje odniesienie do wspomnianych ogólnych dokumentów. Jest to praktyka upraszczająca proces zawierania umowy. Warto jednak pamiętać, że prawo podlega częstym zmianom i należy modyfikować i dostosowywać umowy do obowiązujących przepisów prawnych.

Kancelaria, adwokat, radca prawny – czy wsparcie prawnika to dobry sposób na umowy handlowe?

Błędy, nieprawidłowości czy jakiekolwiek mankamenty w umowach handlowych mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych dla przedsiębiorcy. Uniknięcie ich wymaga przede wszystkim precyzji, staranności i wiedzy prawnej. Odpowiednio przygotowana umowa nie tylko minimalizuje ryzyko biznesowe, ale także jest podstawą owocnej współpracy między kontrahentami. Aby upewnić się, że zawierana umowa spełnia nasze oczekiwania i nie kryje w sobie pułapek, można skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. Usługi przygotowania, opiniowania, analizy lub negocjowania warunków umowy handlowej oferuje obecnie bardzo wiele kancelarii prawnych. Warto sprawdzić, czy dany radca prawny lub adwokat specjalizuje się w prawie gospodarczym i obsłudze prawnej przedsiębiorców.

Pomoc kancelarii prawa gospodarczego może przynieść dodatkowe korzyści. Doświadczeni prawnicy, zajmujący się na co dzień umowami handlowymi, posiada wiedzę praktyczną o różnego rodzajach konstrukcjach klauzul umownych. Również mają wiedzę, jakie konsekwencje praktyczne mogą powodować określone rodzaje postanowień czy sposób zredagowania umowy, jeżeli dojdzie do sporu sądowego. Dzięki temu firma może czerpać z doświadczeń innych podmiotów gospodarczych, w tym unikać popełnionych już przez kogoś błędów.

Mamy nadzieję, że nasze opracowanie rozjaśniło Państwu przynajmniej niektóre wątpliwości. Jeżeli chcieliby Państwo uzyskać pomoc radcy prawnego z naszej kancelarii prawnej, zapraszamy do kontaktu!

Pierwsza część opracowania z cyklu jest dostępna tutaj.

dr Rafał R. Wasilewski