Nowe prawo konsumenckie (2023)
Z początkiem roku (1.01.2023 r.) w prawie polskim zaszły poważne zmiany. Dotykają one zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców. Zmiany prawa konsumenckiego są skutkiem implementacji m.in. dyrektywy OMNIBUS, o której gorąco było w mediach już od kilku miesięcy. Nowe przepisy prawa konsumenckiego wprowadzono:
- ustawą z 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 2337)
- ustawą z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o prawa konsumenta oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2581).
Co ważne, generalnie zmiany wprowadzone ww. ustawami dotyczą umów zawartych od 1 stycznia 2023 r.
Zmiany dla e-commerce (online) – wybrane zmiany
Nowe przepisy wprowadzają szereg obowiązków dla platform handlowych. Między innymi, konsumenci będą musieli uzyskać informację, czy ich kontrahent na platformie jest przedsiębiorcą czy nie.
Bardzo gorącym tematem w mediach ostatnio jest decyzja Prezesa UOKiK o nałożeniu na Allegro kary administracyjnej związanej z pozycjonowaniem własnych ofert. Zmiany prawne, nawiązując do tej sprawy, obejmują także zagadnienie plasowania / pozycjonowania ofert. Jeśli przedsiębiorca będzie umożliwiał wyszukiwanie produktów, to będzie musiał poinformować o głównych parametrach wpływających na kolejność wyników wyszukiwania. Oprócz tego konieczne jest wyraźne ujawnienie płatnej reklamy albo płatności za wyższą pozycję w wynikach wyszukiwania.
Zeszły rok pokazał, że Prezes UOKiK aktywnie działa na rynku wirtualnym. Głośno było o działaniach UOKiK przeciwko fałszywym opiniom w internecie (handlowanie pozytywnymi opiniami, recenzjami, ale także posługiwanie się nimi). Po zmianach przedsiębiorca zapewniający dostęp do recenzji produktów musi podawać informacje o tym, czy ich autentyczność jest weryfikowana oraz informację, czy zamieszcza jedynie pozytywne opinie czy wszystkie. Zakazane jest zamieszczanie opinii/recenzji fałszywych lub zniekształconych.
Jeżeli przedsiębiorca stosuje indywidualne dostosowanie ceny, to musi o tym poinformować konsumenta. Chodzi o takie sytuacje, że cena jest ustalana dla konkretnego konsumenta w sposób automatyczny z uwagi na m.in jego lokalizację czy historię przeglądania stron. Trzeba jednak odróżnić to od dynamicznego profilowania cen lub ustalania cen w czasie rzeczywistym. Z takim działaniem mamy do czynienia, gdy dostosowanie ceny jest skutkiem czynników niezwiązanych z konsumentem (np. popyt czy podaż towaru). Wskazane obowiązki nie dotyczą dynamicznego profilowania.
To jedynie część zmian, jakie wprowadzono w obszarze e-commerce oraz stosowania nowych technologii. Nowe przepisy dotyczą także odsprzedaży konsumentom biletów na imprezy rozrywkowe zakupionych automatycznie przez przedsiębiorców (boty). Również wprowadzono wiele przepisów dotyczących umów dotyczących treści i usług cyfrowych.
Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorcy – wybrane zmiany
Ważną zmianą jest ustanowienie zakazu zawierania umów finansowych podczas wycieczek czy pokazów. Złamanie zakazu będzie powodować nieważność takiej umowy. Również modyfikowany jest termin na odstąpienie od umowy, jeżeli zostaje zawarta podczas nieumówionej wizyty w domu lub podczas wycieczki – zamiast 14 dni aż 30 dni. Jeżeli umowę zawiera się podczas pokazu, wycieczki albo niezamówionej wizyty u konsumenta, przedsiębiorca ma zakaz przyjęcia od konsumenta płatności, dopóki nie upłynie termin na odstąpienie przez konsumenta od umowy.
Zmiany ogólne – wybrane zmiany
Zapewne część konsumentów zauważyła już zmiany oznakowania cen w sklepach. Jest to właśnie konsekwencja wprowadzonych zmian prawa konsumenckie. Jeżeli przedsiębiorca prowadzi promocję albo wyprzedaż (więc nie dotyczy to zwykłej obniżki ceny regularnej), musi oprócz aktualnej ceny podać także najniższą cenę z ostatnich 30 dni. Oczywiście, jeżeli przedsiębiorca ma dany produkt krócej w ofercie, to obowiązkowe jest podanie najniższej ceny dotychczasowej. Odnośnie do produktów łatwo (szybko) psujących się z krótką datą spożycia, obowiązkowe jest podanie aktualnej ceny oraz ceny sprzed pierwszego zastosowania obniżki. n
Część osób przyzwyczaiło się już, że oprócz gwarancji obowiązuje rękojmia. Już nie. Od teraz konsumenci nie będą powoływali się na rękojmię z Kodeksu cywilnego. Wprowadzono w ustawie o prawach konsumenta odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową. W pierwszej kolejności konsument będzie mógł żądać naprawy lub wymiany wadliwego towaru. Tylko wyjątkowo będzie możliwe już przy pierwszej reklamacji odstąpienie od umowy albo żądanie obniżenia ceny. Przepisy wydłużyły domniemanie, że wada (niezgodność towaru z umową) istniała w chwili zakupu. Również zasadniczo odpowiedzialność przedsiębiorcy będzie trwała 2 lata i nie będzie mogła być skrócona (dotychczas dla rzeczy używanych była taka możliwość). Konsument będzie mógł dłużej dochodzić swoich praw w sądzie. Ustawa nie podaje odrębnego terminu przedawnienia, więc będzie to aż 6 lat.
Komentarz – na pewno ochrona konsumenta?
Wiele zmian jest oczywiście korzystnych dla konsumentów. Czy aby jednak wszystkie? Można mieć wątpliwości. Przede wszystkim prawodawca jest dość chaotyczny w kwestii reklamacji. Początkowo (aż do 2014 r.) przedsiębiorcy ponosili odpowiedzialność wobec konsumentów za niezgodność towaru z umową. Przepisy zawarto wtedy w ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. Następnie w 2014 r. przyszły zmiany. Zgodnie z tymi zmianami konsumenci mogli korzystać z rękojmi uregulowanej w Kodeksie cywilnym. Teraz, po kilku latach, nastąpił kolejna zwrot. Ponownie odpowiedzialność wobec konsumentów zawarto w innej ustawie niż Kodeks cywilny i nawet zmieniono nazwę tego rodzaju odpowiedzialności. Takie zmiany powodują dezorientację konsumentów. Dopiero co konsumenci zaczęli zyskiwać świadomość swoich praw z rękojmi. Teraz ponownie wiele osób będzie zdezorientowanych i nie będzie znowu wiedziała, jakie są ich uprawnienia. Może to doprowadzić do wielu niekorzystnych dla konsumentów sytuacji. Także mniejsi przedsiębiorcy będą musieli ponieść wydatki na m.in. szkolenie personelu z nowych zasad reklamacji i dostosować procesy reklamacyjne.
Co ciekawe, można zastanowić się, czy te zmiany służą konsumentom. Do tej pory konsument mógł od początku w reklamacji odstąpić od umowy, żądać obniżenia ceny, naprawy albo wymiany. To przedsiębiorca dopiero ewentualnie mógł przeciwstawić się odstąpieniu od umowy i obniżeniu ceny, jeżeli spełnił wymagane przepisami warunki. Teraz konsument generalnie może żądać jedynie naprawy lub wymiany. Z kolei odstąpienie od umowy czy obniżenie ceny jest dopuszczalne jako pierwsze wyjątkowo.
- Prosta spółka akcyjna – wady i zalety - 17 marca 2025
- Ochrona dobrego imienia (dóbr osobistych) przedsiębiorcy i spółki - 10 marca 2025
- GPSR: czy zawsze instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa są niezbędne? - 3 marca 2025
